Prošlo je više od godinu dana od početka ruske agresija na Ukrajinu i inicijacije domino efekta koji će dovesti do rekonstrukcije postojećih međunarodnih odnosa. Pojedine alijanse su ojačane, druge oslabljene ili raskinute, države su bile primorane da nađu nove kako političke tako i ekonomske partnere. Koga građani Srbije danas smatraju najbitnijim partnerima Srbije, države koja je EU kandidat dok u isto vreme održava prisne odnose sa Kinom i Rusijom?
Ispitanici, poput i medija u Srbiji, prave distinktivnu razliku između ekonomskih i političkih partnera Srbije. Većina domaćih medija pozitivno izveštava o EU i njenim članicama kada je u pitanju ekonomska saradnja koji oni ostvaruju sa Srbijom; bilo da se radi o rastu robne razmene, investicijama u srpsku privredu ili međunarodnim inicijativama koje bi Srbiji donele benefite. Međutim kada je reč o reč o usklađivanju spoljne politike Srbije sa politikama EU, dolazi do rasta evroskepticizma. Sa druge strane, izveštavanje o zajedničkim političkim interesima Srbije sa državama poput Kine i Rusije se dodatno potencira, dok se ekonomske teme manje više zanemaruju, naročito u slučaju Rusije.
U dosadašnjim istraživanjima naše organizacije, 47% ispitanika je videlo Rusiju kao najbitnijeg političkog partnera Srbije, 30% Evropsku Uniju dok se Narodna republika Kina našla na trećem mestu sa 20%. Rusija je bila daleko najpopularniji izbor u demografskoj grupi od 30-44 godine, dok ispitanici sa više od srednjeg obrazovanja su kao najbitnijeg političkog partnera Srbije identifikovali EU sa 48%. Kina se nalazila na drugom mestu tokom cele 2022 godine, do značajnih promena je došlo u 2023 godini, kada je Kina očigledno izgubila deo poverenja koje je uživala, te u martu i aprilu je samo 19% ispitanika smatralo ovu državu najvažnijim političkim partnerom Srbije.
Kada je reč o identifikaciji najvažnijeg ekonomskog partnera Srbije, ispitanici ubedljivo na tom mestu vide EU sa 71%, na drugom mestu Kinu sa 10% i Rusiju sa 9%. EU je percipirana kao i blok za koji se Srbija treba da nastavi ekonomski da se vezuje i u budučnosti. Na pitanje koga vide kao ekonomskog oslonca u budućnosti za Srbiju, 44% je odgovorilo EU, 22% na toj poziciji vidi Kinu, 19% Rusiju a samo 2% Sjedinjene države. Međutim kada se ispitanici stave u situaciju obaveznog svrstavanja na jednu ili drugu stranu, 30% bira EU, 50% Rusiju dok je preostalih 20% nesigurno u svoj izbor.
Rezultati istraživanja pokazuju da ispitanici nisu promenili stav od početka rata u Ukrajini, kada je gotovo dve trećine ispitanika smatralo da Srbija zauzima neutralnu poziciju i da treba da teži da taj spoljnopolitički kurs i zadrži. Dodatne poteškoće u izboru i „konačno“ svrstavanje predstavlja i prisna ekonomska saradnja sa EU koja je praćena sa određenim političkim razmiricama, kao i tradicionalno prijateljski odnosi sa Rusijom, državom koja Srbiji ne može mnogo da ponudi sa trenutne pozicije agresora i odmetnika od međunarodnog sistema.
